pagina 55 t/m 75
Introduction
Ondanks duidelijke taal in de Bijbel dat God de enige God is, steekt afgoderij in de Bijbel en in het menselijk leven steeds weer hardnekking de kop op. Tegelijk waarschuwt de Bijbel ons voor de verwoestende gevolgen ervan. God bevrijdt ons uit deze situatie door zich bekend te maken als drie-enige God: Vader, Zoon en Geest. Omdat we Hem daardoor beter leren kennen en afgoderij beter leren onderscheiden, is dit één van de centrale leerstukken in het christelijk geloof. Het is ook heel praktisch, omdat we God hierdoor beter kunen liefhebben en dienen, waardoor Hij ons vernieuwt zodat we steeds meer op Jezus gaan lijken.
One God, Three Persons
'The mystery of God's being is God's triunity' (pagina 56). De ene, enige en ware God bestaat (niet: is geworden) van eeuwigheid in drie personen: Vader, Zoon en Geest. Elk van deze personen is God, tegelijk is het één God, actief van schepping tot vandaag. Om dit onderwijs beter te begrijpen, kijken we naar de ontwikkeling daarvan in de vroege kerk.
Discerning the Doctrine
De ontwikkeling van de leer van de drie-eenheid is ontstaan doordat de vroege kerk moest ontdekken hoe de plaats en betekenis van Jezus (en later ook van de Geest) ingepast kon en moest worden in de eeuwenlange, ingescherpte overtuiging van God als de ene, enige ware God.
Persoonlijke noot: ik vind dit een mooi, duidelijk en overtuigend antwoord op de vraag waar de drie-eenheid vandaan komt, omdat het als begrip niet in de Bijbel voor komt. Op grond hiervan wordt de drie-eenheid dan ontkend of afgewezen.
Trinitarian Heresies
De ontwikkeling van de leer van de drie-eenheid heeft theologisch werk en zorgvuldig Bijbellezen gevraagd. Daarbij zijn ook een aantal pogingen gedaan die, hoewel ingegeven door de wens om afgoderij tegen te gaan, door de kerk als ketterijen zijn afgewezen, omdat ze de eenheid van God benadrukten ten koste van de drie-enigheid en de Goddelijkheid van Jezus en de Geest.
Adoptionism
Jezus heeft als menselijk wezen door gehoorzaamheid aan Zijn Vader adoptie verdiend en is daardoor Goddelijk geworden. Dit is een vorm van subordinationism waarin de Zoon en de Geest ondergeschikt zijn aan de Vader. De gevolgen hiervan zijn:
- We komen terecht in afgoderij, als we Jezus als mens aanbidden en niet als God.
- We zouden ons zelf moeten gaan verlossen, op basis van verdiensten in plaats van genade.
- We horen als we naar Jezus luisteren niet langer het Woord van God
Modalism
Vader, Zoon en Geest zijn drie rollen die God (wisselend) speelt. Daarachter is de werkelijke God verborgen. Maar de acteur is dan een ander dan de rollen, en andersom kennen we slechts de rollen maar niet de acteur zelf. De bezwaren hiertegen zijn:
- Het zelfstandige bestaan en werk van de personen verdwijnt en wordt daardoor een 'show'.
- Er is geen verklaring voor de relatie tussen de personen of voor gelijktijdige activiteit door de personen.
- Het leidt tot patripassianism, de suggestie dat de Vader aan het kruis stierf.
Arianism
Jezus was Gods eerste en grootste schepsel, en dus niet eeuwig en ongeschapen. Jezus deelde niet het wezen (Gr: 'homo-ousia') van God, maar was 'like' God (Gr: 'homoi-ousia'). Arianisme laat behalve de Zoon overigens ook de Geest ondergeschikt zijn aan de Vader. Deze ondergeschiktheid wordt afgeleid uit diverse teksten waarin Jezus zich ondergeschikt aan de Vader uit laat. Maar wie tekst met tekst vergelijkt, ziet een Jezus die God is, bijvoorbeeld doordat al zijn activiteiten en eigenschappen in het OT alleen aan God toebehoren. Daarnaast: alleen de menselijke Jezus is, als alle andere menselijke wezens, onderworpen aan God, zonder dat dit ten koste gaat van zijn Goddelijke natuur van eeuwigheid. De gevolgen van het Arianisme zijn:
- Als Jezus geen God is, is aanbidding van Hem aanbidding van een schepsel en dus afgoderij.
- Als Jezus geen God is, kan hij ons de wil van de Vader niet naar waarheid openbaren.
- Als Jezus geen God is, was de Vader ooit geen Vader.
Nicene Trinitarian Doctrine
Het Arianisme werd tijdens de concilies van Nicea (325) en Constantinopel (381) weerlegd en veroordeeld. De uitspraken zijn vastgelegd in de Nicene Creed:
- Er is één God en geen drie (tritheism), daarmee aansluitend bij het geloof van Israël. Ook Jezus en de Geest zijn en blijken waarlijk God te zijn. Deze constateringen samen vragen om erkenning van het mysterie van de drie-eenheid.
- Er is geen ondergeschiktheid maar gelijkwaardigheid: Zoon en Geest worden samen met de Vader terecht God genoemd.
- Er is relatie binnen God: Vader, Zoon en Geest zijn eeuwig en liefdevol aan elkaar verbonden en doen alle drie het scheppende en eeuwige werk van God.
Wij mensen zijn te beperkt om de drie-eenheid te doorgronden. Daardoor kan het onbelangrijk worden. Aan de andere kant helpt de drie-eenheid bij een zo getrouw mogelijk onderwijs in wie God is. We sluiten daarin aan bij wat in de Bijbel over Gods daden is beschreven, zonder de paradox op te heffen, maar met erkenning dat het onze bescherming niet nodig heeft, bescheidenheid van ons vraagt en vreugde in de rijkdom ervan.
Scripture and Language about the Trinity
De tekst van de belijdenis is ontstaan in een proces waarin het inzicht over wat de Bijbel hier over zegt groeide. Verzet hiertegen komt voort uit het feit dat de begrippen 'drie-eenheid' en 'personen' niet in de Bijbel zelf staan. Of omdat aangesloten wordt bij filosofische concepten uit die tijd. Daar valt tegenin te brengen dat de Bijbel altijd in context en cultuur gelezen wordt. Deze concepten waren actueel in die tijd. En zo zoeken wij nog steeds aansluiting bij specifieke contexten en culturen in onze tijd. De drie-eenheid wordt dus niet bewezen op basis van een lijst met Bijbelverzen, maar komt op uit het geheel van wat de Bijbel zegt over God en is daarin consistent. En de teksten die hier wel over zijn en over gaan, zetten ons daarbij op dit spoor.
Life as Relationship
- De relaties binnen de drie Goddelijke personen zijn volmaakte relaties: ze gaan helemaal in elkaar op, zonder dat ze gelijk worden aan elkaar.
- In de trinitarische ketterijen gaan deze relaties onopgeefbaar (perichoresis) verloren.
- Deze volmaakte relaties zijn volmaakt in zichzelf: God heeft ons er niet voor nodig.
Speaking Well of Threeness and Oneness
Elk begrip en elke metafoor hierover heeft zijn beperkingen. We spreken over personen, niet omdat het drie zelfstandige personen zijn, maar om het over de persoonlijke relatie tussen de drie Personen te kunnen hebben en over de relatie tussen de Personen en ons. We hebben een persoonlijke God. We kunnen dit nooit volledig begrijpen. Maar het helpt ons wel om betrouwbaar over God te spreken. Twee uitgangspunten daarbij:
- Het werk van de drie Personen is ondeelbaar. Het werk van God, is het werk van alle drie Personen.
- Het onderscheidende werk van één van de Personen (doctrine of appropriations) is het werk van alle Personen.
The Doctrine of the Trinity and the Practice of Worship
De leer van de drie-eenheid bepaalt onze aanbidding, en onze aanbidding maakt het mogelijk de drie-enige God te leren kennen en lief te hebben. Het leert ons geen stijl of vorm, maar het leert ons Wie we aanbidden.
Practicing the Doctrine of the Trinity
De aanbidding van de drie-enige God levert vreugde op, omdat deze God ons bevrijdt van afgoden, ons liefheeft en ons vernieuwt tot Zijn beeld.
Reactie plaatsen
Reacties